Συχνές Ερωτήσεις

Τί ακριβώς είναι η ψυχοθεραπεία;

Η Ψυχοθεραπεία αποτελεί ένα διαρκώς εξελισσόμενο κλάδο της κλινικής ψυχολογίας, που ασχολείται με τον άνθρωπο. Είναι μη φαρμακευτική παρέμβαση και βασίζεται σε επιστημονικά τεκμηριωμένες θεωρίες για την ανθρώπινη συμπεριφορά και προσωπικότητα, χρησιμοποιώντας επιστημονικές μεθόδους και τεχνικές.

Στην ευρύτερη «ομπρέλα» της ψυχοθεραπείας ανήκουν διάφορες μορφές θεραπείας (όπως η ψυχαναλυτική-ψυχοδυναμική, η υπαρξιακή-ανθρωπιστική, η συστημική και η γνωστική συμπεριφορική), που αποτελούν διαφορετικές προσεγγίσεις, έχοντας όμως τελικά κοινούς στόχους: την επίλυση των προβλημάτων του ατόμου και την προσωπική του εξέλιξη γενικότερα, μέσω της συστηματικής και εκ βαθέων μελέτης των ψυχολογικών μηχανισμών και της προσωπικής του «ιστορίας» και κυρίως μέσω της θεραπευτικής σχέσης που δημιουργείται μεταξύ του ατόμου και του εκπαιδευμένου θεραπευτή.

Συγκεκριμένα, η Γνωστική Συμπεριφορική Θεραπεία βασίζεται στην θεωρία ότι η συμπεριφορά ενός ατόμου καθορίζεται από τον τρόπο σκέψης του σχετικά με τον εαυτό του και τον κόσμο. Εξάλλου, δεν είναι τα γεγονότα αυτά καθαυτά που ταράσσουν τους ανθρώπους, αλλά η ιδέα των ανθρώπων για τα γεγονότα, σύμφωνα με τον αρχαίο φιλόσοφο Επίκτητο. Η Γνωστική Συμπεριφορική Θεραπεία επικεντρώνεται στο εδώ και τώρα, στις δυσκολίες που αντιμετωπίζει το άτομο στο παρόν. Ωστόσο, στον βαθμό που τα σημερινά προβλήματα σχετίζονται με συναισθηματικές δυσκολίες του παρελθόντος, ο θεραπευτής προτρέπει και βοηθά το άτομο να κάνει τις απαραίτητες συνδέσεις και να δώσει με αυτόν τον τρόπο νόημα σε αυτό που του συμβαίνει. Πρόκειται για ένα δομημένο είδος θεραπείας, προσανατολισμένο σε συγκεκριμένους θεραπευτικούς στόχους που καθορίζουν συνεργατικά ο θεραπευτής με τον θεραπευόμενο. Έχει αποδειχθεί ιδιαίτερα αποτελεσματική στην αντιμετώπιση της κατάθλιψης, των διαταραχών άγχους (κρίσεις πανικού, φοβίες, ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή), των εξαρτήσεων, των διατροφικών διαταραχών, καθώς και σε περιπτώσεις που εμφανίζεται σωματοποιημένο άγχος, όπως για παράδειγμα ημικρανίες, χρόνιες ασθένειες και σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου.

Πόση ώρα κρατάει και για πόσο καιρό;

Οι ατομικές συνεδρίες είναι κατά βάση εβδομαδιαίες και διαρκούν 50’-60’ λεπτά. Έχει αποδειχθεί ότι η παραπάνω συχνότητα είναι η πιο κατάλληλη, ώστε από τη μια να μην χάνεται η ροή και η σύνδεση του θεραπευόμενου με τη διαδικασία και τον θεραπευτή, αλλά ταυτόχρονα να μεσολαβεί ένα ικανό χρονικό διάστημα στο οποίο να μπορέσει ο θεραπευόμενος να εφαρμόσει όσα συζητήθηκαν στη συνεδρία, να σκεφτεί πάνω σε αυτά και να δοκιμάσει νέους τρόπους συμπεριφοράς. Δεν υπάρχει συγκεκριμένη απάντηση στο πόσο καιρό θα κρατήσει. Εξαρτάται από το κάθε άτομο, τι ανάγκες έχει, τι στόχους θέτει με τον θεραπευτή, πόσο γρήγορα προχωρά σε αλλαγές και πόσο διατεθειμένος είναι να αλλάξει στη συγκεκριμένη χρονική στιγμή. Έτσι, η ψυχοθεραπεία μπορεί να διαρκέσει από λίγες συνεδρίες σε διάστημα λίγων μηνών, μέχρι και κάποια χρόνια.

Υπάρχει διαφορά μεταξύ ψυχολόγου, ψυχοθεραπευτή και ψυχίατρου;

Ψυχολόγος λέγεται οποιοσδήποτε κατέχει πτυχίο σχολής ψυχολογίας και ασχολείται με την μελέτη και την έρευνα της ανθρώπινης συμπεριφοράς, τους παράγοντες που την επηρεάζουν και πώς αυτή μπορεί να μεταβληθεί. Μετά την βασική τετραετή εκπαίδευση ο ψυχολόγος μπορεί να επιλέξει να εκπαιδευτεί σε κάποιο συγκεκριμένο πεδίο, όπως η κλινική ψυχολογία, η συμβουλευτική, η εργασιακή, η αθλητική, η δικαστική και άλλες.

Ο ψυχοθεραπευτής έχει εκπαιδευτεί σε κάποιο είδος ψυχοθεραπείας και μέσα από θεωρητική κατάρτιση, εποπτεία και προσωπική ψυχοθεραπεία, μπορεί να βοηθήσει τον θεραπευόμενο να αντιμετωπίσει τα θέματα που τον δυσκολεύουν.

Ο ψυχίατρος είναι γιατρός, αποτελεί τον μοναδικό από τους παραπάνω που είναι σε θέση (νομικά και επιστημονικά) να δώσει φάρμακα, σπούδασε ιατρική αρχικά και μετά διάλεξε ως ειδίκευση την ψυχιατρική. Υπάρχουν ψυχίατροι, οι οποίοι και αυτοί έχουν εκπαιδευθεί σε κάποια ψυχοθεραπευτική προσέγγιση και ασκούν παράλληλα ψυχοθεραπεία.

Πώς επιλέγω τον κατάλληλο ψυχοθεραπευτή για μένα;

Πέρα από την απαραίτητη επιστημονική κατάρτιση και το πόσο «ταιριάζει» κάποιος με τη θεωρητική προσέγγιση του κάθε θεραπευτή, πολύ σημαντικό είναι αυτό που νιώθεις σαν θεραπευόμενος κατά τη διάρκεια της ψυχοθεραπείας. Νιώθεις ότι σε καταλαβαίνει; Αισθάνεσαι ότι σε ακούει και δεν θα σε κρίνει; Νιώθεις ασφάλεια και άνεση, ώστε να καταφέρεις να προχωρήσεις στην δέσμευση της ψυχοθεραπευτικής διαδικασίας; Οι συστάσεις που αφορούν ένα θεραπευτή, όσο θετικές και να είναι, ενδεχομένως να είναι δευτερεύουσας σημασίας, σε σχέση με την αίσθηση που αφήνει ο θεραπευτής στο κάθε άτομο ξεχωριστά.

Γιατί να επισκεφθώ ψυχοθεραπευτή; Θα καταλάβω πότε το χρειάζομαι;

Το πιο δύσκολο κομμάτι είναι να πάρει κάποιος την απόφαση να απευθυνθεί σε κάποιον ειδικό για ένα προσωπικό του ζήτημα, η στιγμή που αποδέχεται ότι μπορεί να χρειάζεται βοήθεια. Η απάντηση για το πότε και το γιατί εννοείται ότι δεν είναι ίδια για όλους τους ανθρώπους.

Χρειάζεται να κοιτάξουμε καλά μέσα μας και να δεχτούμε ότι δεν οφείλουμε σε καμία περίπτωση να έχουμε όλες τις απαντήσεις και ότι επιτρέπεται να νιώθουμε άσχημα, μπερδεμένοι, θυμωμένοι, μόνοι και να ζητούμε βοήθεια.

Μεταβατικές περίοδοι, πίεση για την λήψη μιας απόφασης, απώλειες, τραυματικά γεγονότα/ περίοδοι κρίσης, δυσκολίες στις σχέσεις, άγχος που μας δυσκολεύει, καταθλιπτική διάθεση, ψυχοσωματικά συμπτώματα, χαμηλή αυτοεκτίμηση, αποτελούν ορισμένες καταστάσεις που μπορεί να κάνουν κάποιον να καταλάβει ότι χρειάζεται να δοκιμάσει την ψυχοθεραπεία.

Θα πρέπει να ξαπλώσω σε ντιβάνι και να μιλάω για τα παιδικά μου χρόνια;

Το κινηματογραφικό κλισέ ενός αμίλητου ψυχαναλυτή πίσω από τον καναπέ που ξαπλώνει ο θεραπευόμενος, σίγουρα δεν αφορά τη γνωστική συμπεριφορική θεραπεία. Θεραπευτής και θεραπευόμενος κάθονται σχεδόν αντικριστά ο ένας με τον άλλο και υπάρχει διάλογος μεταξύ τους. Τα παιδικά σου χρόνια είναι χρήσιμα στον βαθμό που διαμόρφωσαν τον τρόπο με τον οποίο σκέφτεσαι και λειτουργείς και συνδέονται με το παρόν, εφόσον η παρέμβαση και οι αλλαγές λαμβάνουν χώρα στο εδώ και τώρα.

Τί θα σκεφτεί ο ψυχολόγος για μένα;

Από τα βασικά χαρακτηριστικά ενός καλού θεραπευτή είναι η αποδοχή και το γνήσιο ενδιαφέρον για τον θεραπευόμενο. Δεν είναι εκεί για να σε κρίνει, αλλά να σου δώσει τον χώρο να εκφράσεις όλα όσα σε δυσκολεύουν, να σε βοηθήσει να τα ερμηνεύσεις και να τα αλλάξεις στον βαθμό που θέλεις.

Αν μαθευτούν όσα λέω στον ψυχολόγο;

Το απόρρητο και ο κώδικας δεοντολογίας είναι από τα πιο σημαντικά στοιχεία που χαρακτηρίζουν τις συναντήσεις με έναν ψυχοθεραπευτή. Η εμπιστοσύνη αποτελεί τον σημαντικότερο κανόνα της ψυχοθεραπείας. Ορισμένες πληροφορίες μπορεί να συζητιούνται αυστηρά και μόνο στα πλαίσια εποπτειών με άλλους ψυχοθεραπευτές, οι οποίες είναι πολύ σημαντικές για την πορεία της θεραπείας και την κλινική εμπειρία του θεραπευτή, στις οποίες και πάλι ισχύει το απόρρητο των όσων λέγονται.

Δεν αρκεί που μιλάω στους φίλους μου και στην οικογένειά μου;

Πρόκειται για δύο τελείως διαφορετικά πράγματα, τα οποία καλό είναι να μην τα συγχέουμε. Η κουβέντα με φίλους, μια βόλτα, μια εκδρομή, ψώνια, ένα μασάζ, σίγουρα μπορεί να μας ανακουφίσουν, αλλά δεν συνιστούν ψυχοθεραπεία, απλά και μόνο επειδή αποδεικνύονται βοηθητικά σε κάποιες περιπτώσεις. Η ψυχοθεραπεία έχει σαφή όρια, πλαίσιο και συχνότητα και περιλαμβάνει έναν εκπαιδευμένο και επιστημονικά καταρτισμένο θεραπευτή, ο οποίος «ακούει» με πολύ διαφορετικό τρόπο από τους φίλους ή την οικογένειά μας. Δεν επηρεάζεται συναισθηματικά, δεν κρίνει, δεν είναι προκατειλημμένος, προωθεί την ελεύθερη έκφραση και έχει την επιστημονική κατάρτιση να βοηθήσει και όχι να συμβουλέψει, με την κλασσική έννοια. Η φιλικότητα και η ζεστασιά που χαρακτηρίζουν την ψυχοθεραπευτική σχέση, δεν την καθιστούν φιλική. Αντίστοιχα δεν πρέπει να φορτώνουμε τους φίλους μας με την ευθύνη του «ψυχολόγου», καθώς είναι άδικο για εκείνους και μη λειτουργικό. Είναι ευλογία να έχουμε πραγματικούς και γνήσιους φίλους, αλλά είναι σημαντικό να αναγνωρίζουμε και πότε είναι η στιγμή να αναζητήσουμε βοήθεια από κάποιον ειδικό.

Αν πάω σε ψυχολόγο σημαίνει ότι είμαι άρρωστος και τρελός;

Όχι! Σημαίνει ότι αποφάσισες να σταματήσεις να προσπαθείς να φαίνεσαι δυνατός και να δώσεις μια ευκαιρία στον εαυτό σου να εκφράσει και να ερμηνεύσει τα συναισθήματά του. Δεν επισκέπτονται το γραφείο του ψυχολόγου μόνο όσοι έχουν κάποια διάγνωση ή κάποια βαριά ψυχιατρική πάθηση. Όπως και να έχει, δεν χρειάζεται να νιώθεις ντροπή ή να σκέφτεσαι ότι είσαι αδύναμος, ανεπαρκής ή άρρωστος. Αντίθετα, θέλει δύναμη να παραδεχτείς ότι μπορεί να σου φανεί χρήσιμη η βοήθεια ενός ειδικού και να μπορείς να μιλήσεις για όσα σε απασχολούν με την ίδια ευκολία και απενοχοποίηση, που θα μιλούσες σε ένα γιατρό για μια σωματική ενόχληση.

Θα μου λέει ο ψυχολόγος τι να κάνω;

Κανένας ψυχολόγος δεν θα σου πει αν θα χωρίσεις ή αν θα παραιτηθείς από τη δουλειά σου. Ο ρόλος του είναι να σε βοηθήσει να καταλάβεις τι ανάγκες έχεις και χρησιμοποιώντας τις κατάλληλες στρατηγικές να δοκιμάσεις ό, τι κρίνεις ότι είναι καλό για εσένα. Ο ψυχοθεραπευτής δεν έχει μαγικές δυνάμεις, ώστε να εξαφανίσει όλα τα συμπτώματα, τη δυσφορία ή τις δύσκολες καταστάσεις από τη ζωή σου. Ούτε κατέχει όλες τις απαντήσεις που σε αφορούν και απλά περιμένει να τις δεις και εσύ. Και σίγουρα δεν μπορεί να διαβάσει τη σκέψη σου! Έχει συγκεκριμένη εκπαίδευση, καταλαβαίνει πως συμπεριφέρονται οι άνθρωποι, πως λειτουργούν τα συναισθήματά τους και με βάση αυτά κατανοεί και τη δική σου κατάσταση και ανακαλύπτετε μαζί τις λύσεις στα θέματα που σε προβληματίζουν.